مسجد امام سمنان معروف به مسجد سلطانی در مرکز شهر سمنان و در خیابان امام خمینی این شهر واقع شده است. مسجد امام سمنان یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین آثار تاریخی این شهر است که نماز جمعه هر هفته در آن اقامه می شود.مسجد امام سمنان از لحاظ معماری در زمره مساجد چهارایوانی قرار می گیرد. این مسجد از آثار تاریخی ساخته شده در دوره فتحعلی‌شاه قاجار است.
معماری و طراحی مسجد توسط حاج سیدحسن حسنی و استادی صفرعلی معمار صورت گرفته است و در سال ۱۲۴۳ هجری قمری به پایان رسید. طبق گفته اهالی سمنان، حاکم وقت سمنان در دوره فتحعلی شاه قاجار، ذوالفقارخان بود که مالیات اضافی از مردم دریافت کرد و اهالی سمنان شکایت وی را نزد شاه بردند و فتحعلی شاه دستور توقیف اموال ذوالفقارخان را صادر کرد و اموال وی به طور کامل مصادره شد. سپس فتحعلی شاه، دستور ساخت مسجد با اموال مصادره شده حاکم سمنان و با مبلغی از پول شخصی خود داد. به این شکل مسجد سلطانی سمنان ساخته شد.
مشخصات مسجد امام
مسجد امام چهار در بزرگ ورودی از شمال، جنوب، شرق و شمال غربی دارد که سردرهای شمالی آن با مقرنس‌های زیبا تزیین شده‌اند. در شمال غربی به دالانی باز می‌شود که در انتهای آن تکیه پهنه است. بالای درهای شمالی و شرقی تزیینات مقرنس‌کاری گچی زیبا با دو گوشواره دو طبقه در طرفین با پشت بغل‌های کاشی‌کاری شده دیده می‌شود.
در هشتی‌های شمالی، جنوبی و شرقی طاق‌های آجری گنبددار با طاق‌نماهای متعدد با لچکی کاشی‌کاری شده وجود دارد. ایوان غربی ارتفاعی در حدود ۱۹٫۵ متر، مفصل‌تر و زیباتر از ایوان‌های دیگر ساخته شده و کاشی‌کاری و کتیبه‌های زیبایی دارد. در پشت ایوان غربی، مقصوره زیبا به ارتفاع ۲۱ متر قرار دارد. در بالای این مقصوره، گلدسته‌ای وجود دارد که شامل گنبد کوچکی با پوشش کاشی فیروزه‌ای و ساقه هشت ضلعی بلند است. در طرفین این ایوان دو منار بنا شده که تا نزدیک بالای ایوان رسیده، ولی ناتمام مانده است. ایوان شرقی مسجد به ارتفاع ۱۸٫۵ متر دارای شکوه کم‌نظیری است. بر بالای این ایوان، گلدسته‌ای زیبا به‌صورت طرح شش ضلعی با پوشش هرمی شکل و نرده مشبک و چوبین جالبی خودنمایی می‌کند.
صحن وسیع مسجد، مربع و به طول ۶۲ قدم است. در طرفین ایوان‌ها و چهارگوشه صحن، چهار مهتابی بزرگ با اتاق‌ها و حجره‌هایی چند، و در زیر آن‌ها شبستان‌هایی با پنجره‌های مشبک آجری لعابدار ساخته شده است.
کتیبه دور ایوان غربی سوره مبارکه لااقسم (بلد) است و در آخر آن چنین نوشته شده است (کتبه العبد محمد حسین الاصفهانی) و به خط نستعلیق در این ایوان نگاشته‌اند: «کاشی تراشی این مسجد عمل استاد علی اکبر خلف استاد غلامعلی کاشی‌پز» بالای مقصوره ایوان غربی گنبدی است و روبروی آن در بالای ایوان شرقی، گلدسته مسجد خود نمایی می‌کند. در دو طرف ایوان غربی پایه دو منار بنا شده که تا نزدیک ایوان رسیده ولی آن را ناتمام گذرانده‌اند. کتیبه‌های داخلی ایوان‌ها به خط ثلث در متن لاجوردی است و آیاتی از قرآن کریم را دربرمی‌گیرند.
مسجد امام سمنان در گذرگاهی ساخته شده که علاوه بر زمان خود در حال حاضر نیز به همه فضاهای عمومی شهر متصل است. مأذنه چوبی بالای ایوان شرقی مسجد امام قرار دارد. این مسجد محل تجمع فعالیت‌های اجتماعی بوده است. موذنان از مأذنه چوبی مسجد که بالای ایوان شرقی است، بانک اذان را به گوش مردم می‌رسانده‌اند. در پشت ایوان اصلی گنبد‌خانه، مقصوره، محراب و منبر سنگی قرار گرفته است. معماری مسجد به گونه‌ای است که در گذر زمان در اثر حوادث طبیعی آسیبی به آن وارد نشده است. به گفته کارشناسان معماری، طاق‌های ایرانی که در مسجد امام (سلطان) به کار رفته به‌عنوان یکی از پوشش‌های مستحکم دنیا شناخته می‌شوند. مسجد امام نمونه‌ای منحصر به فرد از هنرهای اصیل ایرانی است. این مسجد وقف نامه‌ای نیز دارد که نشان‌دهنده ادبیات عصر قاجار نیز محسوب می‌شود.
این مسجد زیبا می‌تواند نماد معماری در دوره قاجار در سمنان محسوب شود. شکوه معماری اسلامی در عصر معاصر در این مسجد زیبا به چشم می‌خورد که از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر سری به سمنان زدید، حتما از این اثر تاریخی و معماری ایران عصر قجر دیدن کنید و شکوه معماری ایرانی-اسلامی را در این مسجد از نزدیک مشاهده کنید.
