قلعه های سارو در سمنان
در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی سمنان در نقطه‌ای کوهستانی به نام سارو، آثار دو قلعه بسیار محکم و تسخیرناپذیر موجود است که طرز ساختمان و انتخاب محل بنای آنها قابل توجه و درخور تحقیق است. این قلعه‌ها در دو طرف کلاته یا مزرعه سارو که چشمه‌ساری زیبا است؛ واقع شده‌اند.
قلعه شمالی که از قلعه جنوبی کوچک‌تر است بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و خرابکاری افراد گنج‌یاب تا اندازه‌ای ویران شده و خالی از سکنه است ولی اسکلت محکم آن ابهت خاصی به این دره بخشیده است.
قلعه جنوبى که بر روى قله بسیار بلندى بنا شده، به قدرى محکم و تسخیرناپذیر است که یکى از مهم‌ترین قلعه‌هاى دفاعى شرق ایران محسوب مى‌شد. ظاهراً ساختمان قلعه سه طبقه بوده است و چنین به نظر مى‌رسد که طبقه اول آن جاى چارپایان و طبقه دوم محل سکونت رعایا و خانواده آنان و طبقه سوم که داراى معبد، حمام و آبدارخانه بود و آن را بارگاه مى‌‌نامیدند؛ محل سکونت سربازان مدافع و بزرگان قلعه بود.
از موارد جالب توجه در این قلعه، انتقال آب چشمه کلاته سارو به بالاى قلعه بود. روش انتقال آب توسط مجراهای زیرزمینی بود. ابتدا مجرای زیرزمینی را در برابر چشمه‌ها کنده و به فاصله معینی سر آن مجراها را برای عبور جریان هوا باز می‌گذاشته‌اند و برای آبرسانی در فواصل معینی در بالای مجراها و روی چاه‌های حفر شده لوله‌های میان تهی برای عبور آب قرار داده و سطح آب تدریجاً بالاتر می‌‌رفته و به قله آن می‌رسیده است. بدین‌ترتیب با تسطیح زمین آب چشمه‌اى که در حدود چند صد متر از قلعه پایین‌تر بود، به بالاى قلعه مى‌رسید و مورد استفاده قرار مى‌گرفت.
قلعه جنوبی سارو در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۴۲۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
چهار گوشه هر یک از قلعه‌هاى سارو، برج‌هایى به منظور دیده‌بانى ساخته شده که بسیار جالب توجه و دیدنى است. تاریخ بناى اولیه قلعه‌هاى سارو را به دوره پیشدادیان و کیانیان نسبت مى‌دهند، ولى در زمان‌هاى مختلفى چون دوره اشکانیان و اسپهبدان طبرستان، یکى از پایگاه‌هاى مهم آنها بود و مورد استفاده قرار مى‌گرفت. همچنین این قلعه به مدت دو قرن مرکز تجمع افراد فعال فرقه باطنیان بود.
