دروازه ارگ

دروازه ارگ دولتی سمنان که هم‌اکنون در تقاطع خیابان‌هاى آیت‌اللّه طالقانى و شیخ فضل‌اللّه نورى فعلی واقع شده است؛ دروازه شمالی ارگ حکومتی سمنان و تنها باقی‌مانده از مجموع ۷ دروازه سمنان است. دروازه ارگ در زمان بهمن میرزای بهاءالدّوله فرزند فتحعلی شاه قاجار، ساخته شده‌است. از نوشته کتیبه روی این بنا برمی‌آید که ساختمان آن در سال۱۲۶۴ هجری‌شمسی و در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار و حکمرانی انوشیروان میرزا، حکمران سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام به اتمام رسیده است.
مشخصات بنا:
این بنا که در واقع ارگ دولتی و مقر حکومتی سمنان در دوران قاجاریه محسوب می‌شد؛ شامل دو دروازه بوده‌است که دروازه جنوبی آن در محدوده اداره دارایی و شهربانی فعلی قرار داشته و از دروازه ارگ شمالی بزرگتر بوده. در بالای دروازه جنوبی، فضایی برای نقاره زدن به مناسبت‌های مختلف وجود داشته که در زمان اجرای آئین‌ها تزئین می‌شده. این دروازه دو طبقه بوده و در هر دو طبقه اتاق‌هایی داشته است و متاسفانه کل بنای ارگ جنوبی در اثر گسترش شهر در زمان رضا شاه از میان رفته و صرفاْ بنای دروازه شمالی (دروازه فعلی) موجود می‌باشد.
دروازه ارگ شمالی دارای حصاری به ضخامت تقریبی ۵/۲ متر و ارتفاع نزدیک به ۶ متر و به صورت چینه بوده‌است. در اطاق ان خندقی قرا داشته و پلی متحرک عبور از آن را ممکن می‌کرده. دروازه‌بان آن فردی به نام مشهد‌علی دروازه‌بان بوده که در دو اتاق موجود در ارگ سکونت داشته. این اتاق‌ها هم‌اکنون موجود هستند و به فروش صنایع‌دستی اختصاص یافته‌اند.
این دروازه دو نماى شمالى و جنوبى دارد که نماى شمالى آن به مراتب زیباتر و جذاب‌تر از نماى جنوبى آن است. بناى اصلى دروازه ارگ سمنان از ساخت‌مایه آجر به ارتفاع بیش از هفت متر ساخته شده است. طاق اتاق‌ها ضربى و طاق اتاق اصلى به صورت گنبد کم‌خیز است که از بیرون بنا دیده نمى‌شود.
یکى از شاهکارهاى این بناى تاریخى، سردر جالب توجهى است که در آن تصویر تاریخى نبرد رستم و دیو سپید به طرزى خیره‌کننده روى کاشى هفت رنگ منقوش است و دو طرف بنا منقش به تصویر سرباز قاجاری است. کتیبه‌هاى این بنا از آثار هنرمند به نام سمنان در دوران قاجاریه، سید محمد باقر طباطبایى سمنانى و استاد علی کاشی‌پز کاشانی است. نامبرده از نوادگان مرحوم میرمحمد خان طباطبایى سمنانى است. درهاى دروازه ارگ از الوار قطور با گل میخ‌هاى آهنى است که هنوز به پیروى از زمان‌هاى گذشته، گاهی شب هنگام آن‌ها را مى‌بندند.