خانه ترابی

خانه ترابی یکی از خانه‌های با ارزش بافت تاریخی شهر سمنان است و در محله کهن‌دژ قرار دارد. این بنا در دوره قاجاریه ساخته شده و در سالهای اخیر مرمت و احیا شده است به شماره ثبت ۲۹۷۴۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
خانه ترابی از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده است که در دو سوی حیاط مرکزی بنا شده‌اند. بخش جنوبی این بنا از نظام معماری دوره صفوی پیروی می‌کند و بخش شمالی متعلق به دوره پهلوی است. پوشش‌ها در بخش جنوبی، طاق و تویزه و در بخش شمالی تخت و تیرپوش‌اند و سرداب که با هر دو قسمت دیگر متفاوت است؛ چهاربخشی است.
مهم‌ترین فضای این خانه، اتاق پنج‌دری یا شاه‌نشین آن است که در بخش جنوبی قرار گرفته و پوشش آن با تویزه و طاق کژاوه اجرا شده است.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد خانه ترابی، وجود ساباط(سابات) در مقابل این خانه تاریخی است که این خانه را به معبر کهن‌دژ متصل می‌کند و احتمالاً قدمت آن به دوره صفوی می‌رسد. ساباط‌ها(سابات) از ویژگی‌های منحصر به فرد معماری مناطق گرمسیر و کویری هستند، یکی از کارکردهای سابات پدید آوردن سایه و جایگاهی خنک برای رهگذران است. این سازه با نیمه پوشیده کردن کوچه در تابستان، به پدید آمدن کوران هوا می‌انجامد که هوای درون سابات را از بیرون آن خنک‌تر میکند. همین نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرمتر شدن هوای درون سابات از بیرون آن می‌انجامد. سابات‌ها همچنین مایه یکپارچگی و استواری خانه‌های کنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه کمک می‌کنند.