محمد احمد پناهی سمنانی، تاریخ‌نگار و نویسنده ایرانی، پژوهشگر ادبیات فولکلور و کارشناس تاریخ، در ۱۹ مهر ماه سال ۱۳۱۳ در سمنان متولد شد. پناهی سمنانی از کودکی در خانواده‌ای اهل ادب رشد کرد، پدرش علیرغم بی‌سوادی، هزاران شعر از بر داشت و مادرش باسواد و بامعلومات ادبی و مذهبی بود. احمدپناهی از ۱۷ سالگی شعر می‌سرود. دوران طلایی کار پناهی از زمان بازنشستگی آغاز شد و به تحقیق و نوشتن پرداخت. نخستین مجموعه شعرش «از دی که گذشت» سال ۱۳۶۰ منتشر شد. سال ۱۳۶۷ هم منظومه «شاعر و پری» را براساس قصه‌ای از کاتول مندس، ادیب آرمانگرای فرانسوی، در یک مثنوی دویست و چند بیتی سرود، اما دیگر دنبال سرودن شعر نرفت.
«شعر کار در ادب فارسی، بازتاب کار در شعر شاعران گذشته و معاصر» یک پژوهش ادبی بود که سال ۱۳۶۹ با هزینه شخصی چاپ کرد. او در این پژوهش برای نخستین بار و به‌طور جدی به مفهوم کار فیزیکی در ادبیات پرداخته که از آثار در خور توجه و ماندگار است.
احمد پناهی سپس به تاریخ، رشته تحصیلی‌اش پرداخت و شروع به نگارش تاریخ زندگی افراد معروف محبوب و منفور تاریخ کرد. پناهی به فرهنگ عامه هم علاقه‌مند بوده، گردآوری و تالیف هشت کتاب و ده‌ها مقاله، سخنرانی و گفتگوی مطبوعاتی، رادیویی و تلویزیونی پیرامون ترانه‌های ملی، آداب و رسوم، سروده‌های بومی، کارکردهای ترانه ملی در زندگی اجتماعی، هنری و تاریخی مردم، حاصل این عشق به فرهنگ عامه است. در کتاب «ترانه‌های ملی ایران» گونه‌های متنوع و مختلف و رنگارنگ شعر عامه ایران یکجا گرد آورده شد، اما این پژوهش بعد گسترده‌تر شده و تحت عنوان کتاب «ترانه و ترانه‌سرایی در ایران» توسط انتشارات سروش منتشر شد. سرانجام محمد احمدپناهی در ۲۵ دی ماه سال ۱۳۹۵ در سن ۸۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.
دستاوردها
- لوح سپاسی از سوی شورای کتاب کودک به خاطر پیام به جشن ایرانی هانس کریستین آندرسن و اعطای تندیس آندرسن، فروردین ۱۳۸۴
- لوح تقدیر به پاس یک عمر تلاش در جهت اشاعه موسیقی بومی و تعمیق و تلطیف فضای فرهنگی زادگاه خود از سوی پانزدهمین جشنواره موسیقی ذکر و ذاکرین، استان گلستان اردیبهشت ۱۳۸۴
- دریافت لوح تقدیر از سوی دانشگاه سمنان به خاطر کوشش در شناسایی و پاسداری گویش کهن سمنانی
- لوح سپاس برای ارائه مقاله و شرکت در سومین همایش قومس شناسی
- سپاس نامه و تقدیر در آیین آوای دوست
آثار و تالیفات
- ترانه های ملی ایران در سه چاپ، ۱۳۸۳
- فرهنگ سمنانی، شرح حال و نمونه آثار در گویش سمنانی، ۱۳۶۶
- آداب و رسوم مردم سمنان، چاپ دوم، ۱۳۸۳
- ترانه و ترانه سرایی در ایران، چاپ دوم، ۱۳۸۴
- دوبیتی های بومی سرایان ایران، شرح حال و نمونه آثار، ۱۳۷۹
- ترانه های دختران حوا، ترانه ها در شعر عامیانه ایران، نشر ترفند، ۱۳۸۰
- شیوه سنتی تقسیم آب در سمنان، نشر میراث فرهنگی، ۱۳۸۱
- تاریخ در ترانه، رخدادهای سیاسی و اجتماعی به روایت ترانه های عامیانه ایران، نشر پژواک کیوان، ۱۳۸۴
- شاه اسماعیل صفوی
- مرشد سرخ کلاهان
- لطفعلی خان زند از شاهی تا تباهی نادرشاه، بازتاب حماسه و فاجعه ملی
- ستارخان سردار ملی و نهضت مشروطه