خانه سمنانی‌ها نخستین نگارخانه‌ی بافت تاریخی سمنان خواهد بود.
به گزارش مرآت و کوشش آقای مهندس مداح، خانه سمنانی‌ها نخستین خانه تاریخی سمنان است که ویترای یعنی نقاشیِ روی شیشه در آن کار شده است. استفاده از این اثر، هزینه بالایی داشت و کار آن را یکی از هنرمندان صنایع دستی به نام خانم باقری انجام داد. ما بنا داشتیم این بنا را به اقامتگاه سنتی تبدیل کنیم اما به دلیل مشکلاتی که با اداره‌کل میراث پیدا کردیم، تصمیم گرفتیم از این بنا به عنوان نخستین نگارخانه در بافت تاریخی و سنتی سمنان استفاده کنیم.
نام خانه را هم «خانه سمنانی‌ها» گذاشتیم؛ چراکه بر اکثر خانه‌های تاریخی سمنان، نامِ خانوادگی صاحبان آن را گذاشته‌اند و در این میان نام خود سمنان مغفول مانده بود. تنها چیزهایی که به اتاق اصلی طبقه زیرین بنا افزوده شده، سفیدکاری دیواره‌ها و کاشی‌کاری روی طاقچه‌هاست. در هریک از اتاق‌ها نیز سرویس بهداشتی وجود دارد. نورپردازی اتاق‌ها نیز تکمیل شده است.
برای گرمایش نیز پکیج درنظر گرفته‌ایم که هنوز نصب نشده است. مطبخ خانه نیز به صورت آشپزخانه احیاء شده است. در مطبخ یک تنور گلی وجود داشت و یک سکوی آجرکاری‌شده که دیگ‌ها را روی آن می‌گذاشتند و زیرش آتش روشن می‌کردند. به طور کلی کار استحکام‌بخشی به مطبخ را به واسطه پی‌بندی مجدد مطبخ هم انجام دادیم. کف حیاط خانه را هم پایین‌تر برده‌ایم تا اتاق زیرین خانه نورگیری بیشتری داشته باشد.
خانه سمنانی‌ها و سه چهار پلاک مجاور آن در اصل متعلق به طایفه سهرابی‌ها بوده است که آن را به طایفه عمادی‌ها فروخته‌اند. قدمت این خانه ۱۳۰ سال است و به دوران ناصرالدین‌شاه قاجار مربوط می‌شود. ما در ابتدا برای ثبت این خانه تاریخی کوشیدیم که به دلیل برخی مسائل و مشکلات، هشت ماه طول کشید! من تا کنون ۳۰ خانه تاریخی ثبت کرده‌ام و با روند ثبت خانه‌ها آشنا هستم؛ بنابراین با توجه به مشکلات ایجادشده، کار ثبت خانه را مستقیما از تهران پیگیری کردم.
پلاک‌های همجوار این خانه نیز مشکلات بسیاری داشتند. پلاک مجاور این خانه در واقع مخروبه‌ای مملو از زباله بود که در نهایت تخریب شد. ما در جریان مرمت بنا، کوشیدیم تا خط آسمانِ بادگیر را حفظ کنیم. بدنه شهری، هویت دارد. به ویژه هویت بناهایی که مثل خانه سمنانی‌ها بادگیر دارد باید حفظ شود. خانه سمنانی‌ها به رغم کم‌مساحت بودن، دارای بیشترِ مولفه‌های معماری خانه‌های تاریخی در مناطق گرم و خشک است؛ در ورودی، پیرنشین و درِ دولنگه و سپس، دالان، زمستان‌نشین، تابستان‌نشین، و استفاده از معماری گودال‌باغچه از ویژگی‌های این خانه است.
ارتفاع دیوارها نسبت به عرض حیاط، دارای تناسبی طلایی است که سبب سایه‌اندازی در حیاط خانه می‌شود. بزرگ‌ترین بادگیر خشتی استان با ارتفاع ۱۳٫۶ متر در خانه سمنانی‌ها قرار دارد. این خانه یک اتاق سه‌دری دارد. استفاده از پنجره خورشیدی بر بالای اتاق تابستان‌نشین یکی از اقدامات ما بوده است. در مجموع ما کوشیده‌ایم که اصالت بنا را حفظ کنیم.
