خانه کلانتر(رجبی)

خانه کلانتر (رجبی) در قسمت جنوبی سمنان در محله اسفنجان و در نبش میدان ابوذر (پاچنار) واقع است. این بنای تاریخی دارالحکومه سمنان و متعلق به خانواده رجبی، کلانتر وقت سمنان بوده است. بنای دارالحکومه را به دوره فتحعلی شاه قاجار و پیش از زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بهاءالدوله پسر فتح علی‌شاه در سمنان نسبت می‌دهند.
خانه کلانتر با ۲۴۰۰ متر اعیان، دارای سه حیاط مرکزی، اندرونی و بیرونی است و باغچه و فضاهایی از جمله راهرو، اتاق‌های تابستانی و زمستانی، هفده اتاق، حمام قدیمی، آب‌انبار، حوضخانه، قراولخانه، اصطبل، اتاق مخصوص خدمه، اتاق‌های مهمان و اتاق‌های خانواده کلانتر و بخش‌های اداری دارد. این خانه بیشتر جنبه اداری و حکومتی داشته‌است.
این بنای منحصر به فرد یک بادگیر بلند در قسمت جنوبی ساختمان و به طول ۱۱/۵ متر دارد که طرح این خانه را از دیگر خانه های قدیمی متمایز کرده است و از روی سقف قسمت تابستان‌نشین بیرون آمده است. این بنا به شماره ۱۷۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
دو ورودی اصلی خانه، یکی از جانب غرب است که از میان بافت قدیم به مطبخ و میان‌سرای اندرونی راه دارد و دیگری در جنوب و مجاور میان پاچنار(ابوذر) که مهمانان را به میان‌سرای بیرونی هدایت می‌کند.
حیاط مرکزی دارای دو اتاق قرینه و دارای مقرنس کاری است. در سقف بنا، طاق‌های سنتی دیده می‌شود، زیرزمین نیز در ضلع شمالی حیاط مرکزی قرار دارد و دارای کف آجرپوش است. یکی از زیرزمین‌های بنا دارای تونلی است که چند خانه و حتی یک قلعه را به هم مربوط می‌ساخته است.
از نظر تزئینات و فرم بنا، قسمت جنوبی و شرق و غرب از موقعیت برتری برخوردار است و نمای قسمت شمال بنا ساده‌تر است. اتاق‌های تابستانی دارای بادگیر و رو به شمال هستند و اتاق‌های زمستانی رو به غرب در دو طبقه، با ارتفاع کم ساخته شده‌اند تا زودتر گرم شوند و اتاق‌های رو به شرق که در غرب بنا واقع است در بهار و پاییز استفاده می‌شده است.
در پوشش فضاهای این خانه، بسیاری از انواع طاق‌های ایرانی از جمله طاق کلنبو، طاق آهنگ، طاق چهاربخش، طاق کژاوه، کنه‌پوش(نیم‌گنبد) و سقف تخت وجود دارد. مصالح اصلی این بنا را خشت، آجر و گل رس تشکیل می‌دهد و نازک‌کاری آن با گچ انجام گرفته است.
خانه کلانتر در حال حاضر به عنوان رستوران بین المللی و سفره خانه سنتی با نام «عمارت بادگیر» مورد استفاده قرار گرفته‌است.