در آیین تجلیل و تکریم از شکوه فرهنگ سمنانی، استاد فرهنگ شکوهی مطرح شد:
زنده نگه داشتن فرهنگ و زبان نیازمند تلاش، همدلی، همراهی و مشارکت مردم است
گویش سمنانی با ویژگی‌های کهن خود از جایگاهی والا در بین گویش‌های ایرانی برخوردار است و شاید بتوان گفت تعداد گویش‌هایی که قدمت و اصالت آنها با گویش سمنانی برابر و یا از آن کهن‌تر باشد، بسیار اندک است.
پژوهشهای انجام شده بیانگر آن است که گویش سمنانی با توجه به ویژگی‌های آوایی و دستوری آن از زبانهای ایرانی دوره میانه، یعنی زبانهای پارتی(پهلوی اشکانی) و پارسی میانه(پهلوی ساسانی) که حدود ۹۰۰ سال, از سال ۲۵۰ پیش از میلاد تا ۶۵۰ میلادی زبان رسمی ایران بوده اند، کهن‌تر است و از این رو می‌توان آن را حد فاصل بین زبانهای باستانی یعنی زبانهای اوستایی، مادی و پارسی باستان و زبانهای دوره میانه دانست و پیشینه‌ای بیش از دو هزار و ۲۵۰ سال برای آن قایل شد.
همین ویژگی باعث شده است که گویش سمنانی از حدود ۱۵۰ سال پیش یعنی از سال ۱۸۵۸ میلادی(۱۲۳۷ خورشیدی) مورد توجه شرق‌شناسان قرار گیرد و جای تأسف است که تعداد محققان خارجی که به تحقیق در این گویش پرداخته‌اند بیش از پژوهشگران ایرانی است.
استاد فرهنگ شکوهی، متولد ۱۳۱۷ شمسی، شاعر، محقق، پژوهشگر فرهنگ عامه و زبان سمنانی، کارشناس زبان و ادبیات عربی و دبیر بازنشسته آموزش و پرورش از جمله شخصیت‌های بزرگ، محبوب، مردمی و از مفاخر علمی و فرهنگی سمنان است که از۸۰ سال عمر پربرکت خود، ۶۰ سال را در راه خدمت به فرهنگ شهر سمنان و برای پویایی و زنده نگاه داشتن زبان مادری، شیرین و گویش سمنانی به کار گرفته است.
**************************************************************
مراسم تجلیل و تکریم از مقام والا و شامخ استاد فرهنگ شکوهی(شکوه فرهنگ سمنانی)، با همت بنیاد نخبگان استان، موسسه فرهنگی هنری سمن بویان، انجمن اهل قلم شهرستان سمنان و روزنامه پیام استان سمنان و … سه‌شنبه شب گذشته و با حضور دکتر فیض رییس بنیاد ملی نخبگان استان، جهان مدیرکل آموزش و پرورش، دانایی فرماندار سمنان، شهردار و اعضای شورای اسلامی، جمعی از مدیران کل دستگاه‌های اجرایی، دوستداران فرهنگ و هنر، علما و روحانیون، پژوهشگران، اندیشمندان، نویسندگان، معلمان، اساتید دانشگاه، اقشار مختلف مردم قدرشناس و فرهنگ دوست سمنان و … در تالار شهید مطهری برگزار شد.
رییس بنیاد نخبگان استان سمنان در این آیین، تجلیل از نخبگان حوزه‌های مختلف را به عنوان یکی از رسالت‌های این بنیاد عنوان کرد و گفت: در این مراسم قرار است از استاد شکوهی که به حق شکوه فرهنگ سمنانی نام گرفته و در یک کلام از نخبه فرهنگ و ادب شهر سمنان است، تجلیل شود.
دکتر داود فیض، افزود: خدمتی که استاد شکوهی، این شخصیت بزرگ و از مفاخر علمی و فرهنگی به مردم و دیار این شهر ارائه کرده، بسیار ارزشمند و ستودنی است.
وی با بیان اینکه در بنیاد نخبگان هر کسی را نخبه نمی‌دانیم و نخبه از نظر ما کسی است که توانسته باشد در رشته تخصصی خود در جامعه تاثیرات قابل توجهی را گذاشته باشد.
دکتر فیض، اضافه کرد: استاد شکوهی در احیاء، پاسداشت، زنده نگه داشتن فرهنگ به ویژه فرهنگ سمنانی تلاش کرده و نخبه فرهنگ و ادب است.
رییس بنیاد نخبگان استان سمنان، بر ضرورت زنده نگاه داشتن زبان و گویش سمنانی، سرخه‌ای و مهدی شهری تاکید کرد و گفت: شاید دولت بتواند در برگزاری چنین مراسم‌هایی حمایت‌هایی داشته باشد، ولی زنده نگه داشتن فرهنگ و زبان نیازمند تلاش، همدلی، همراهی و مشارکت مردم است و این مردم هستند که باید بخواهند فرهنگ‌ها و زبان حفظ و ماندگار شود.
دکتر فیض، با اشاره به حضور گسترده اهالی فرهنگ و هنر و دوستداران فرهنگ و زبان سمنانی در این مراسم، گفت: دور هم جمع کردن مردم و داوطلب مردمی در این گونه مراسم‌ها کاری بس سخت و دشوار است و امیدواریم این آیین، آغازی باشد بر یک تلاش همگانی.
مدیر کل آموزش و پرورش استان هم در این مراسم، با بیان اینکه مردم سمنان دارای افتخارات زیادی در بخش‌های مختلف هستند، اظهار کرد: فرهنگ سمنان بسیار بالا است و تجلیل از استاد شکوهی، به دلیل فرهنگ دوستی ایشان است.
محمد رضا جهان، با اشاره به اینکه مردم سمنان با ضریب با سوادی ۹۹٫۷ درصد باسواد ترین و اولین استان کشور هستند، افزود: این استان از اولین استان‌هایی است که بیشترین قبولی را در دانشگاه‌های کشور و در رشته‌های روزانه و شبانه دارد.
وی، افزود: این استان جزو اولین استان‌هایی است که توانسته بیشترین دانش‌آموز را به رشته‌های کار و دانش و فنی و حرفه‌ای هدایت کند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان، تلاش‌ها و زحمات استاد فرهنگ شکوهی برای فرهنگ و زبان مردم سمنان و همچنین آموزش و پرورش را ستود و گفت: اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم خواهیم دید که دانش آموزان در ۵۰ یا ۶۰ سال قبل در مدارس با زبان و گویش سمنانی حرف می‌زدند اما متاسفانه در زمان حاضر این قضیه بر عکس شده و این یک خطر جدی برای از دست رفتن موقعیت و فرهنگ سمنان است.
جهان در ادامه گریزی هم به تعداد مدارس تخریبی و دو نوبته سمنان هم زد و گفت: امروز وضعیت مدارس سمنان مناسب و مطلوب نیست و مردم و خیران باید در امر مدرسه سازی مشارکت بیشتری داشته باشند.
وی، همچنین از تبدیل مدرسه مهران سمنان به موزه فرهنگیان خبر داد و گفت: اکنون طراحی و مشاوره در حال انجام و به زودی اجرایی می‌شود.
عبدالمحمد خالصی مشاور رییس قوه قضائیه و از چهره‌های ماندگار و شاعران سمنانی هم دراین مراسم، تجلیل از هنرمندان را تجلیل از هنر و تکریم از دانشمندان را تکریم از ارزش دانش دانست و گفت: این گونه مراسم‌ها باعث افزایش همت هنرمندان دیگر شده و در افزایش انگیزه آنان موثر است.
وی با بیان اینکه استاد شکوهی زحمات زیادی را برای فرهنگ و زبان سمنانی کشیده، اظهار کرد: مردم سمنان نیز همت کنند تا این راه ادامه پیدا کند.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی مداح هم از زبان سمنانی به عنوان یک گویش یاد کرد و گفت: زبان سمنانی لهجه نیست بلکه یک گویش است و باید در حفظ و ماندگاری آن تلاش کرد. وی، با بیان اینکه هیچ زبانی سمنانی نیست، اظهار کرد: همه مردم و علاقمندان به فرهنگ و زبان سمنان باید گویش سمنانی را زنده نگاه دارند و برگزاری چنین مراسم‌هایی در تقویت و ماندگاری زبان سمنانی اثر گذار است.
منصور فرزامی‌راد با اشاره به خدمات ۶۰ ساله استاد شکوهی به فرهنگ سمنان، اظهار کرد: ایشان پس از ۶۰ سال خدمت موثر فرهنگی و در آستانه ۸۰ سالگی همچنان تحقیق می‌کند، می‌نویسد و با هوشمندی آثار خود را عرضه می‌کند.
وی، با اشاره به اینکه ایشان بیش از ۳۰ سال معلم بوده و ۲۵ سال در کار روزنامه نگاری فعالیت کرده، گفت: روزنامه نگار همه وقت خود را با اضطراب سپری می‌کند و پرخطرترین شغل به حساب می‌آید.
رییس انجمن اهل قلم شهرستان سمنان، افزود:وی نیز مقالات زیاد و متعددی را به رشته تحریر در آورده و از بانیان و استوانه‌های روزنامه پیام استان سمنان بوده است.
فرزامی راد، با اشاره به اینکه سطح مطالعات استاد فرهنگ شکوهی بسیار بالا بوده و هست، گفت: شعر سمنانی استاد شکوهی بی‌نظیر است و همانند آن واقعا کمتر یافت می‌شود و لازم است تا آثار وی و دیگر هنرمندان ترویج پیدا کند. وی، با بیان اینکه ایشان در عرصه‌ای وارد شد که میدانی است، افزود: عمده تحقیقات استاد شکوهی میدانی بوده و مقالات فراوانی هم در روزنامه پیام سمنان به چاپ رسانده است، ضمن اینکه این روزنامه در سلامت ذهنی و حافظه استاد شکوهی بسیار موثر بوده است.
رییس انجمن اهل قلم سمنان، ادبیات عامه را زمینه ساز فرهنگ غنی فارسی دانست و گفت: فرهنگ ایران متاسفانه فرهنگ خواص است و عام نیست و باید بگویم به عامه مردم تسری پیدا نکرده و باید قرن‌ها کار شود تا تسری پیدا کند. فرزامی‌راد افزود: گویش سمنانی زمانی ماندگار خواهد شد که مکتوب شود.
استاد فرهنگ شکوهی هم آخرین سخنران این مراسم بود که به بیان خاطراتی از زندگی و همچنین فعالیت‌های خود پرداخت.
وی گفت: تحصیلات ابتدایی من دبستان سعدی سمنان به پایان رسید و تحصیلات دبیرستانی خود را تا اخذ دیپلم در دبیرستان پهلوی سمنان و با مدیریت استاد گرانمایه آقا رضا پیوندی سپری نمودم.نقشه ایران که در مدرسه مهران سابق(شهید چمران فعلی) روبروی شهربانی سمنان بر دیوار کشیده شده است، از جمله کارهای هنری من در دوره تحصیل در آن زمان است، چون بخشی از تحصیلات دبیرستانی خود را در ساختمان این مدرسه که به نام مهران بود، طی کردم. پس از گرفتن دیپلم خود در رشته ادبی، همان سال در کنکور دانشگاه تهران، رشته حقوق رزرو شدم که سهمیه ثبت‌نام هم به من رسید، اما به علت عدم تمکن مالی و هزینه‌ها و اداره کردن خانواده‌ای شش نفره شامل مادر و دو خواهر و سه برادر در سنین پایین، چون در همان سال پدرم به رحمت خدا رفته بود، از ثبت نام و ادامه تحصیل خودداری کردم.
در دی ماه سال ۱۳۳۸ در گرمسار به استخدام شغل آموزگاری درآمدم و سال بعد در امتحانات دانشکده معقول و منقول(الهیات و معارف اسلامی فعلی) در رشته زبان و ادبیات عرب قبول شدم و در ضمن معلمی، ادامه تحصیل دادم تا در سال ۱۳۴۳ موفق به اخذ لیسانس شدم.
در کلاس‌های قضایی برای سردفتری، چند ماهی شرکت کردم و رها نمودم. همین طور در کلاس بخشداری و فرمانداری داورآباد گرمسار، چند ماهی که وابسته به وزارت کشور بود، شرکت کردم و آنجا را نیز ترک کرده، شغل دبیری را انتخاب و سال‌ها در دبیرستان سهراب آرادان و تمام دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه سمنان و مدرسه عالی بهداشت سمنان، تدریس نمودم. به لحاظ قبولی و ادامه تحصیلات همسرم در دانشگاه تهران، به تهران کوچ نمودیم و در دبیرستان حافظ، بازار کفاش‌ها، سبزه میدان، معاونت دبیرستان از ناحیه شش آموزش و پرورش به من سپرده شد.
همچنین تدریس در کلاس‌های دبیرستانی را دنبال و در دبیرستان‌های ملی نصیر، دبیرستان دکتر خزائلی در بهارستان و شاه آباد و دبیرستان البرز تهران در خیابان حافظ زمان تصدی دکتر مجتهدی تدریس ادبیات کلاس‌های چهارم را به عهده داشتم و میزان قبولی‌های کلاس‌هایم در این دبیرستان چشمگیر و جزو کادر ثابت تدریس ادبیات کلاس‌ها در دبیرستان البرز تثبیت شدم.دیگر کلاس‌های چهارم دبیرستان البرز را دکتر منوچهر آدمیت اداره می‌کرد. دبیرستان البرز نظم و انضباط عجیبی داشت که از تدریس دشوارتر بود، زیرا دکتر مجتهدی مقررات خاصی در اداره این دبیرستان داشت و حرف توصیه هیچ کس را نمی‌پذیرفت. به هر حال این شرحی از دوران تحصیل و کار معلمی من بود و اما کارهای شعری و هنری و نوشته‌ها و آثار قلمی من به شرح زیر است که به نظر شما عزیزان می‌رسد.
شکوهی اظهار کرد: در خلال سال‌های تحصیل در دبیرستان تا سال‌های بعد که معلم شدم، سخت به کارهای نقاشی، خطاطی، کشیدن پُرتره، تصویرهای گوناگون و تابلو نویسی مشغول بودم و در شهر شهرتی داشتم و در اکثر تکایا و هیئت‌های مذهبی تصویرهایی از حضرت محمّد(ص)، حضرت سیدالشهدا(ع)، حضرت قاسم(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) و به ویژه حضرت صاحب‌الزمان، جهت میلادِ مبارکِ آن امام همام که برای غیبت کبری در کنار چاهی ایستاده و با دو دست حیرت و انتظار در حال خداحافظی از مردم و کائنات بود از جمله کارهای بسیار جذّاب و نادر من بود که برای مرحوم فرج مداح(فرج بقال) کشیده بودم که به هنگام میلاد حضرت بقیه الله دسته‌دسته مردم برای دیدن این تصویر زیبا و عکس گرفتن از آن، همواره مغازه آقای مداح و اطراف این تصویر زیبا پر از جمعیت بود که پس از درگذشت مرحوم مداح، دیگر آن تصویر و نقاشی زیبا که از جمله کارهای ابداعی و بسیار مشهور من بود، دیگر دیده نشد.
همین طور در سال ۱۳۴۱ تابلو و شمائلی از حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت زینب(س) در رود فرات و نخلستان‌های آن کشیده و به هیئت انصار ابوالفضل(ع) سمنان اهدا نمودم که حالیه بیش از پنجاه سال از عُمر آن می‌گذرد و از جمله نفایس هیئت انصار است که آن را حفظ کرده‌اند.
استاد شکوهی گفت: در رابطه با کارهای تحقیقاتی و تألیفاتی باید عرض کنم که از دوران دبیرستان و حتی جلوتر به فرهنگ مردم و زبان سمنانی و اصطلاحات آن و همین طور آداب و رسوم جامعه و طبقات مختلف این شهر علاقه داشتم، به طوری که زمانی مرحوم ابوالقاسم انجوی شیرازی در رادیو، برنامه فرهنگ مردم را داشت، با این استاد بزرگ و استاد جابر عناصری همکاری داشتم و بسیاری از مطالب فرهنگ عامیانه را برای آن مرحومان ارسال می‌کردم که همواره استاد عزیزم جناب فرزامی راد به آن اشاره می‌کنند.
مرحومه مادرم، زنی فهیم و اجتماعی و در تمثیلات و فولکلور، ید طولایی داشت که ما فرزندان تربیت شده و آگاه او هستیم و بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات و آداب و رسوم به کار رفته در نوار فالگوش از ایشان است و حتی اسم نوار فالگوش را هم ایشان برای آن کار و دو شعر بلند «تَه یِه مِه»(به یادت می‌آید) و «بِوی‌یِرد»(گذشت و سپری شد) را انتخاب کردند.
دوست دانشور گرامی آقای صادقی از صاحب منصبان بانک صادرات، نوار فالگوش مرا به زبان مازندرانی به نام «توم بَئی‌یِه بُوردِه»(تمام شد و رفت) ترجمه و ضبط و عرضه کرده‌اند.
در عین مطالعات مردمی با روزنامه‌ها و مجلات و نشریاتی چون سیر و سفر بر فرهنگ مردم به صاحب امتیازی سید احمد وکیلیان و سردبیری سهراب فرسیو، بعلاوه فرهنگ قومس از انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و روزنامه جمهوری و هفته نامه کویر همکاری نزدیکی داشتم و سال‌ها نام من در ردیف هیئت تحریریه، صاحب نظر و کارشناس آمده و مطالب عمده‌ای را در فصلنامه قومس چون باغ‌های معروف سمنان، آب سحری و… مطالب تحقیقی دیگری را نوشته‌ام.
در کتاب فرهنگ گویش سمنانی تألیف شادروان پناهی سمنانی که عمده مطالب آن کتاب شامل آثار و اشعار من و به خصوص اشعار نوار فالگوش است.
در تذکره شعرای سمنان شرح حال و اشعار من آمده، بعلاوه از سال ۱۳۷۰ تا حال با بیشتر روزنامه‌ها و مجلات از جمله روزنامه پیام همکاری تنگاتنگ داشته، مطالب و مقالات زیادی با نام خود و اسم‌های مستعاری چون «ف- نگرش»، «خیراندیش»، «ترندوک»، «میرزا فضل الله»، «ف ناساری»، «ف بی‌خین»، «شُراتی»، «پیروک» و چند نام دیگر را به چاپ رسانیده و سال‌ها صفحه فرهنگ و ادب این روزنامه را با مطالب و اشعار پرمحتوا و معرفی شخصیت‌های برجسته علمی و ادبی و شرح و توضیح واژگان اداره کرده‌ام.
در سال ۱۳۶۲ نوار بلند و مشهور فالگوش را با آهنگ و موسیقی فاخری با هنرمندی برادر ارجمندم استاد محمدعلی شکوهی با دو شعر جالب و مردم پسند «تَه یِه مِه»(یادت می‌آید) و «بِوی‌یِرد»(گذشت و سپری شد) را در نوار کاستی ضبط و به همشهریان و مردم هنرشناس کشور عرضه نمودم که سخت مورد استقبال قرار گرفت و در مدت کمی به تمام نقاط کشور رسید که همچنان بعد از سی و چند سال، مردم آن را گوش می‌دهند و طرفدار دارد.
البته سی دی و کتاب‌های دیگری چون: آرو کو بی‌یِه‌میچین(امروز که آمده‌اید)، دَنبولَه دوشا، اشکته لگن باقری باچی جِنی‌یَه مِگَن: آهنگ شادی با لگن شکسته که… باقر گفته زن می‌خواهم و نورو(عید نوروز)، گِرونی(گرانی) با اشعار طنز قوی، تَه یِه مِه(به یادت هست) و بالأخره سی‌دی و کتاب مَلهَم را با چند سی دی و اشعار گوناگون در این چند سال به حضور همشهریان عزیز تقدیم گردید ولی حمایتی از هیچ کس و هیچ جا نداشتم و ندیدم و تنها وام بانکی و همت و حمایت دوست عزیزم جناب آقای محمد رضا جدیدی مدیر موسسه فرهنگی هنری سمن بویان سمنان که با کار شبانه روزی از صفحات و یادداشت‌های پراکنده من با صبر و حوصله و صرف وقت و مداقه عامل نشر بسیاری از آثار من گردید و همین طور پایمردی و الطاف مجدانه جناب آقای علیرضا شاه حسینی مدیر کل کتابخانه‌های استان و مدیر پرتلاش انتشارات حبله رود و همت و سعی جناب آقای سروش‌هاشمی مدیر انتشارات آبرخ که به حق و انصافاً با ملاحظات کریمانه خود، مبادرت به چاپ آثار من نمودند، سپاس و منت دارم و علاوه بر فهرست کتاب‌هایی که در زیر می‌آید، هنوز حدود شش هزار فیش و مُسوده و شعر و مطالب متنوع دیگر و چندین نمایشنامه در حوزه کاری من به طور پراکنده و ناقابل موجود است که امید روزی بزرگوارانی توفیق رفیقشان گردد و این نوشته‌ها را از نابودی در غبار زمان نجات دهند.
فهرست آثار منتشر شده از استاد
فرهنگ شکوهی
۱٫ نوار فالگوش، ۱۳۶۲ ۲٫ کتاب و لوح فشرده «تَه یِه مِه» (به یادت می‌آید)، انتشارات آبرخ.
۳٫ نورو(نوروز) (کتاب و سی دی) انتشارات آبرخ، ۱۳۸۸٫ نایاب. کاری برجسته و شنیدنی و با استقبالی کم نظیر.
۴٫ مَلهَم(مرهم) منظومه‌ای به گویش سمنانی(طب سنتی سمنان)(کتاب و لوح فشرده با صدای شاعر به همراه موسیقی). انتشارات آبرخ، ۱۳۹۲٫
۵٫ کُشِن مَسین و کَسین(کجایند بزرگان و کوچک‌ترها) شرح ۸۳ نفر از معاریف و بزرگان سمنانی، انتشارات آبرخ، ۱۳۹۴٫ ۶٫ سمنان بر تارک روزگاران(معرفی کلیه آثار تاریخی شهر سمنان). انتشارات حبله رود، ۱۳۹۱٫ فارسی. نایاب. ۷٫ بات و نواتی. مجموعه ۵ جلدی اشعار سمنانی به همراه لوح فشرده. ۸٫ یاد ایام(خاطرات عمر). مجموعه اشعار فارسی از خاطرات و مناسبت‌ها.
۹٫ هزار و یک منزل(شامل هزار و یک نکته ادبی، تاریخی، طنز، فکاهی، پند و اندرز، گفتار بزرگان و…). انتشارات حبله رود، سال ۱۳۹۲٫ مجموعه‌ای خواندنی شامل مطالب طنز و انتقادی و ادبی برگزیده از ۳۰۰ اثر و کتاب. ۱۰٫ بازی‌ها و سرگرمی‌های مردم سمنان. انتشارات حبله رود، ۱۳۹۱٫ مجموعه ۱۲۵ بازی با تصویر.
۱۱٫ حِرَف و مشاغل مردم سمنان و کشور. انتشارات حبله رود، ۱۳۹۱٫ چاپ اول نایاب. چاپ دوم در حال اقدام.
۱۲٫ نصاب واژگان سمنانی سروده محمد باقر نیّری و فرهنگ شکوهی. انتشارات حبله رود، ۱۳۹۱٫
۱۳٫ مجموعه صوتی مشاعره برای نخستین بار به گویش سمنانی شایان ذکر است، پخش کلیپ بخشی از زندگی استاد شکوهی، اجرای موسیقی محلی، قرائت شعر به زبان سمنانی توسط دوستداران فرهنگ و گویش سمنانی، اجرای برنامه‌های شاد، اجرای گروه سرود دانش آموزان دبیرستان تیزهوشان شهید بهشتی سمنان و اهدای جوایز و هدایا به شکوه فرهنگ سمنانی از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.
