لباس محلی زنان سمنانی را همچون لباس محلی رایج در دیگر نقاط ایران، می‌توان به دو بخش پوشش بالا تنه و پایین تنه تقسیم‌بندی کرد. در این مقاله به معرفی شاخص‌ترین پوشش‌های محلی مربوط به زنان سمنان می‌پردازیم.
لباس محلی بالاتنه زنان در سمنان:
پیراهن (شِوی)
پیراهن به دو صورت کوتاه و بلند مورد استفاده زنان سمنانی قرار می‌گرفته و مدل‌های آن به پیراهن‌های امروزی شباهت دارد. این نوع لباس، یکی از لبا‌س‌هایی است که هنوز هم بیشترین استفاده را در مناطق محلی دارد.
پیراهن کوتاه بیشتری با شلیته و تنبان پوشیده می‌شود. جنس این نوع پراهن معمولاً از کرباس، ترمه، پارچه‌های شیشه‌ای و ابریشم بوده و بلندی آن تا روی زانو می‌رسیده. آستین‌ها گاهی آزاد بوده و گاهی با دکمه بسته می‌شده است. در پهلوهای پیراهن دو چاک به اندازه یک وجب ایجاد می‌شد. پیراهن‌ها با سکه‌دوزی و یراق‌دوزی در لبه آستین، یقه و جیب‌ها تزئین می‌شدند.
پیراهن بلند بیشتر با شلوار پوشیده می‌شود. جنس این پیراهن از ململ، کودری گلدار و قمیس است. به آستین‌ها دکمه دوخته می‌شد و پایین پیراهن با گلدوزی و سیاه‌دوزی تزئین می‌شد. روی کمر دارای چین‌هایی است و بالای پیراهن نیز تنگ است. یقه این نوع پیراهن برای زنان نیمه باز بود و دکمه به آن دوخته می‌شد و برای دختران یقه گرد و بسته طراحی می‌شد. از نقوش گل و بوته برای گلدوزی روی پیراهن استفاده می‌شد.
جلیقه
جلیقه که در زبان سمنانی به صورت جِلِزقه یا جِلیزقه تلفظ می‌شده بر روی پیراهن و گاهی اوقات زیر کت پوشیده می‌شود و بیشتر جنبه زیبایی و پوشش بیشتر در زمستان و حفاظت از سرما نیز داشته است.
جنس جلیقه‌ها بیشتر از مخمل است ولی از برک، ترمه، ماهوت، اطلس، فاستونی، ساتن و پارچه‌های کرکی نیز برای دوختن جلیقه استفاده می‌شود. برای اینکه جلیقه در بدن زیباتر دیده شود، به آن آستری می‌دوختند. یقه جلیقه‌ها اکثراً به صورت هفت دوخته می‌شود و جلوی آن توسط سه دکمه بسته به هم متصل می‌شود.
برای زیباتر کردن جلیقه‌ها، روی آن سکه‌هایی با ضرب قدیمی دوخته می‌شد و یا از سکه‌های نقره‌ای استفاده می‌کردند. یکی دیگر از مواردی که برای زیبایی جلیقه‌ها به کار می‌رود؛ یراق‌دوزی یقه و پایین جلیقه است و برای لبه جیب‌ها از کنگره‌دوزی، سیاه‌دوزی و گلدوزی انجام می‌شود. دختران و زنان جواب از جلیقه‌های ساده‌تر استفاده می‌کردند و جلیقه‌های پر زرق و برق و با تزئینات بیشتر مناسب نوعروسان است.
کت
استفاده از کت در بین زنان سمنانی مرسوم بوده است. از انواع کت می‌توان به کت ساده، آرخالُق، سِترِه و تیرمِن‌کُت اشاره کرد.
رایج‌ترین نوع کت همان کت ساده است که که بیشترین استفاده را در میان زنان سمنانی داشته و جنس آن از مخمل و ماهوت است ولی در برخی مناطق نیز از جنس ابریشم، ترمه، اطلس، برک و پارچه پشمی استفاده می‌شده. کت بلند و آستین‌دار است. این تن‌پوش روی جلیقه پوشیده می‌شد. آستردار و جلوباز است و دور طرف آن جیب دوخته می‌شود. گاهی برای تزئین کت بر روی یقه و بدنه آن سکه‌های قدیمی می‌دوزند و لبه‌های پایینی کت و لبه‌های آستین را یراق‌دوزی می‌کنند.
کت آرخالق نوع دیگری از کت است که زیبایی بیشتری نسبت به کت ساده دارد و دختران و زنان چوان در عروسی آن را می‌پوشیدند. جنس آن از ابریشم و اطلس بوده و لبه آستین آن تیز بوده و تا نیمه باز می‌شود و دکمه روی آن می‌دوزند. این نوع طراحی سبب می‌شود که آستین پیراهن از زیر آن بیرون آمده و حالت زیبایی به لباس بدهد.
لباس محلی پایین تنه زنان در سمنان:
شلیته
این پوشش، نوعی دامن بسیار کوتاه است و تنها تا روی زانو را می‌پوشاند. طول آن در حدود ۵۰ سانتی‌متر است و جنس آن بیشتر از پارچه‌های زری و اطلس است. گاهی نیز از پارچه دبیت برای دوخت این دامن استفاده می‌شده. این دامن چین فراوانی دارد و همراه با پیراهن استفاده می‌شده. پیراهن‌هایی که با شلیته پوشیده می‌شده اغلب بلند بوده و بخشی از شلیته را می‌پوشاند. از این نوع دامن بیشتر در مجالس شادی و عروسی استفاده می‌شده.
شوال
شوال یا همان شلوار انواع مختلفی داشته که به دامن شلواری‌های امروزی یا آنچه در قدیم به آن تنبان می‌گفتند شباهت داشته و تمامی گروه‌های سنی از آن استفاده می‌کردند. این نوع پوشش در زیر دامن یا شلیته پوشیده می‌شد ولی امروزه استفاده از آن از رونق افتاده. شلوارها اغلب به صورت گشاد و بسیار آزاد دوخته می‌شدند و بعضی مدل‌های آن در قسمت مچ تنگ‌تر دوخته می‌شده. جنس این نوع پوشش از کرباس، چیت، کودری و متقال بود و گاهی برای تزئین پایین شلوار را یراق‌دوزی یا روبان‌دوزی می‌کردند.
مقالات مرتبط:
